***
[44. fragment tomu Sosna i pies. Poemat z Zagrody, Iskry 2008]
A tu obawa lęk zagrożenie strach sączące się
w nagłym ujadaniu psa w przebudzeniach pod ciężarem
zmory zajęczego dygotu w gdakaniu kur o północku
w końskim rżeniu o świtaniu w sylwetce kogoś
idącego polami o szarówce w napomknieniu o Niemcach
zagarniających ojca do kopania grobu zwyczajnego dołu
ale tak głębokiego aby pochował zastrzelonych
za nakarmienie leśnych we wspomnieniu o łomocie
w drzwi w drżących dłoniach sięgających po naftową lampę
w rozpalaniu pod blachą żeby zagrzać mleko ugotować jaja
wysuszyć onuce w ukradkowym zerkaniu na karabiny
w rękach młodych o nerwowych oczach przesyconych
wonią igliwia i potu i tą niepewnością o jutro ukrywaną
pod zarostem ale wyczuwalną przez Zagrodę zastraszoną
ale nie na tyle żeby nie spostrzec wspólnoty lęku.
I ta niemożność rozpoznania: kto jest dobry,
a kto zły, kto jeszcze żołnierz, a kto już bandyta.
Obawa, lęk i niepokój, i przerażenie w stężałej twarzy
tej kobiety, która tuliła go zachłannie,
kazała nazywać się ciotką, w perzynach jej szeptów
do babki i matki o jakimś Wołyniu, o płonących wsiach,
o sąsiadach krzyczących: Za San! Za San!
Lęk wypełzał nieoczekiwanie z wideł, kosy, noża,
drewnianej pałki, strach i wstyd czekały w piwnicy,
żeby go osaczyć niedomówieniami, co stało się
z przechowywanymi z narażeniem
przez jednych,
a wydanymi na zabicie przez drugich,
na szybkie konanie w gnojowisku,
w gównach na pohańbienie,
w splocie polsko-żydowskim.
A zaraz po strzałach ktoś przeszukuje
legowiska w ziemiance,
przesiewa przez sito,
czy nie błyśnie pierścionek,
nie dźwięknie kolczyk,
nie zaśpiewa łańcuch,
nie stuknie bransoletka...
Ktoś życie traci – ktoś się bogaci.
Michał Jagiełło (1941-2016), poeta, prozaik, eseista. Autor pięciu tomów poetyckich: Goryczka, słodyczka, czas Opowieści (2007), Sosna i pies. Poemat z Zagrody (2008), Ciało i pamięć (2010), Zszywanie – w ucieczce (2014), Pusta drabina (2016), a także wielokrotnie wznawianej i aktualizowanej książki Wołanie w górach – studium o wypadkach i ratownictwie górskim w Tatrach. Znawca gór i badacz kulturowych aspektów turystyki górskiej. Społecznik zaangażowany w sprawy ważkie dla Polski. Autor powieści i opowiadań: Hotel klasy Lux (1978), Obsesja (1978), Świetlista obręcz (1979), Bez oddechu (1981), Studnia (1985), Obsesja i inne góry (1994), Trójkątna turnia (1996), Za granią grań (1998), Jawnie i skrycie (2000). W wierszach i prozie opisuje Jagiełło opisuje kondycję ludzką w kontekście uwarunkowań życia w wiejskiej Zagrodzie, z której się wywodził, oraz w kontekście tatrzańskiego krajobrazu i doświadczeń taternika/alpinisty/ratownika górskiego, które były jego udziałem. Twórczość eseistyczna z zakresu antropologii kulturowej, historii idei i historii literatury obejmuje m.in.: Listy o stylu zakopiańskim 1892-1912. Wokół Stanisława Witkiewicza (1979), „Tygodnik Powszechny” i komunizm 1945-1953 (1988, II obieg), Partnerstwo dla przyszłości. Szkice o polityce wschodniej i mniejszościach narodowych (1995), Próba rozmowy. Szkice o katolicyzmie odrodzeniowym i „Tygodniku Powszechnym” 1945-1953 (2001), Słowacy w polskich oczach. Obraz Słowaków w piśmiennictwie polskim (2005), Narody i narodowości. Przewodnik po lekturach (2010), Razem czy osobno. Przewodnik po lekturach (2011), Tatry i poeci. Antologia wierszy (2007), Zbójnicka sonata. Zbójnictwo tatrzańskie w piśmiennictwie polskim XIX i początku XX wieku (2015). / fot. Adam Wilgat
Michał Jagiełło, born 1941, died 2016. Poet, prose writer, essayist. Author of five volumes of poetry: Goryczka, słodyczka, czas Opowieści (2007), Sosna i pies. Poemat z Zagrody (2008), Ciało i pamięć (2010), Zszywanie – w ucieczce (2014), Pusta drabina (2016) as well as the repeatedly re-published and updated book Wołanie w górach – a study on accidents and mountain rescue in the Tatras. Mountain expert and researcher of the cultural aspects of mountain tourism. Social activist involved in matters of great importance to Poland. Author of novels and short stories: Hotel klasy Lux (1978), Obsesja (1978), Świetlista obręcz (1979), Bez oddechu (1981), Studnia (1985), Obsesja i inne góry (1994), Trójkątna turnia (1996), Za granią grań (1998), Jawnie i skrycie (2000). In poems and prose, Jagiełło describes the human condition in the context of the conditions of life in the rural Zagroda, from which he came from, and in the context of the Tatra landscape and his own experience as a mountaineer / mountain rescuer. His work as an essayist in cultural anthropology, history of ideas and history of literature includes: Listy o stylu zakopiańskim 1892-1912. Wokół Stanisława Witkiewicza (1979), „Tygodnik Powszechny” i komunizm 1945-1953 (1988, Samizdat), Partnerstwo dla przyszłości. Szkice o polityce wschodniej i mniejszościach narodowych (1995), Próba rozmowy. Szkice o katolicyzmie odrodzeniowym i „Tygodniku Powszechnym” 1945-1953 (2001), Słowacy w polskich oczach. Obraz Słowaków w piśmiennictwie polskim (2005), Narody i narodowości. Przewodnik po lekturach (2010), Razem czy osobno. Przewodnik po lekturach (2011), Tatry i poeci. Antologia wierszy (2007), Zbójnicka sonata. Zbójnictwo tatrzańskie w piśmiennictwie polskim XIX i początku XX wieku (2015). / fot. Adam Wilgat